A Descriptive Grammar of Jejara (Para Naga)

Jejara (Para Naga) is a Tibeto-Burman language whose speakers live in the Naga Hills of northwest Myanmar. This research is among the very first works published about the language. The linguistic situation in the region itself is also still so little known that any language classifications attempted are done so with disclaimers about the lack of comprehensive information. This thesis, therefore, contributes by beginning to fill in some of the lack of information. This thesis provides linguistic information about Jejara grammar from a basic linguistic theoretical perspective. After a brief overview of the Jejara phonological system and a few morphological processes, a description of the grammar of the language is provided. The grammar sketch covers the main features of Jejara. These are based on a set of texts produced by a native speaker, including personal narratives, role-plays of dialogues and descriptions of events in video clips and pictures. The grammatical description includes a presentation of grammatical categories and discussion on the noun phrase, its linear order and components. The simple clause form is looked at, along with unique forms such as locative and equative clauses. Observations about the verb complex have been laid out and clause types such as non-declarative forms are discussed along with comments on transitivity and causativity. Finally, structures which connect clauses to one another, both coordinating and subordinating, are discussed. Interesting characteristics of the language discovered include the overcounting numeral system which is in use until today. Another remarkable grammatical feature is the multiple functions of reduplication, including reduplication of verbs to indicate imperfectivity. When the reduplicated forms are found preceding the matrix verb, they express the manner in which that verb is undertaken. When following the matrix, resultant state is indicated. The use of gender particles within a noun phrase to further specify the head as well as resumptive pronouns which function as the second mention of a referent within a single clause are further unique features of the language. Areas exhibiting obvious need for further research include case marking particles and particles patterning clause-finally. In both cases the fine details of motivation for choosing certain particles over others or even over zero marking are not yet understood.

ဂျက်ဂျရ် (ခေါ်) ပါရာနာဂဘာသာစကားသည်၊ တိဗက်-မြန်မာ အနွယ်ဝင် ဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဤဘာသာစကားသည်၊ မြန်မာနိုင်ငံအနောက်မြောက်ပိုင်းရှိ၊ နာဂတောင်တန်းတွင်၊ အဓိကပြောဆိုသော ဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသုတေသနစာတမ်းသည်၊ ဂျက်ဂျရ် (ခေါ်) ပါရာနာဂဘာသာစကားနှင့်ပတ်သက်၍၊ ပထမဦးဆုံးထုတ်ဝေဖြန့်ချီသောစာတမ်း ဖြစ်သည်။ ထိုဒေသရှိဘာသာစကားပြောဆိုမှုနှင့် သက်ဆိုင်သောရရှိထားသည့် အချက်အလက်များမှာ၊ နည်းပါးလွန်းသည့်အတွက်၊ ယခုလက်ရှိထိုဘာသာစကားများဆိုင်ရာ သက်မှတ်ချက်များမှာ၊ အတည်ဟူ၍ မဆိုနိုင်သေးပေ။ ဤစာတမ်းတွင် အထက်ပါအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်အချို့ ပါဝင်သည်။ ဤစာတမ်းတွင်၊ ဂျက်ဂျရ်ဘာသာကို အခြေခံဘာသာဗေဒနိယာမရှုထောင့်မှ တင်ပြထားသည်။ ဂျက်ဂျရ်ဘာသာစကား၏ အသံစနစ်၊ အက္ခရာစနစ် နှင့် စကားလုံးဖွဲ့ပုံအချို့တို့ကို အနည်းငယ် လေ့လာပြီးနောက်၊ ဘာသာစကား၏ သဒ္ဒါစနစ်ကို ထုတ်ဖော်တင်ပြထားသည်။ ဤစာတမ်းတွင်၊ ဂျက်ဂျရ်သဒ္ဒါနှင့်ပတ်သက်သော အဓိကအင်္ဂါရပ်များ တင်ပြထားသည်။ ဤလေ့လာမှုသည် ဂျက်ဂျရ်လူမျိုးတစ်ဦး၏ ပြောဆိုရေးသားမှုများ (ပုံပြင်များ၊ ဘ၀အတွေ့အကြုံများ၊ ဗွီဒီယိုနှင့် ရုပ်ပုံကားချပ်အခြေပြုပုံပြင်များ၊ သရုပ်ဆောင်ခြင်းများ) ကို အခြေခံထားသည်။ ဤစာတမ်း၏ သဒ္ဒါ ကဏ္ဍတွင်၊ စကားလုံးအမျိုးအစားခွဲခြားသတ်မှတ်မှုများ၊ နာမ်ပုဒ်နှင့် ၎င်း၏ဖွဲ့စည်းမှုအစီအစဉ်နှင့် အစိတ်အပိုင်းများအကြောင်း ဆွေးနွေးတင်ပြမှုများ ပါဝင်သည်။ ရိုးရိုးဝါကျခွဲများသာမက၊ နေရာပြဝါကျခွဲများ (locative clause) နှင့် ညီမျှခြင်းပြဝါကျခွဲများ (equative clause) ကိုလည်း လေ့လာခဲ့သည်။ ကြိယာပုဒ်များနှင့်ပတ်သက်သော လေ့လာတွေ့ရှိချက်များကိုလည်း တင်ပြထားပြီး၊ ရိုးရိုးဝါကျခွဲပုံစံမဟုတ်သော ဝါကျခွဲများကို ကံလိုအပ်မှုရှိမရှိ (transitivity)၊ ကြိယာပေါ်တွင်မူတည်၍ အသုံးပြုရမည့် ကံအရေအတွက်နှင့် ဝိဘတ်ပေါ်တွင် မူတည်၍၊ ကံအရေအတွက်တိုးခြင်း၊ လျှော့ခြင်း (valency) စသောအကြောင်းအရာများနှင့်တကွ ဆွေးနွေးတင်ပြထားသည်။ နောက်ဆုံးအနေဖြင့်၊ ဝါကျခွဲများအား တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဆက်စပ်ပေးသောသဒ္ဒါပုံစံများအကြောင်းကို ဆွေးနွေးဖော်ပြထားသည်။ ဤဘာသာစကား၏ ထူးခြားသောသွင်ပြင်လက္ခဏာများတွင်၊ ယနေ့တိုင် အသုံးပြုလျက်ရှိသော ဆယ်ဂဏန်းပြည့်ရန်ရေတွက်စနစ် (overcounting numeral system) ပါဝင်သည်။ အခြားထူးခြားသော သဒ္ဒါပုံစံတစ်ခုမှာ ဖြစ်ဆဲလုပ်ဆဲ (imperfective) အခြေအနေတစ်ခုကို ဖော်ပြရန်၊ ကြိယာများကိုနှစ်ထပ်ပြူးခြင်း (reduplication) ဖြစ်သည်။ နှစ်ထပ်ပြူးကြိယာများကို အဓိကကြိယာ၏ အရှေ့တွင်သော်လည်းကောင်း၊ အနောက်တွင်သော်လည်းကောင်း အသုံးပြု၍ရသည်။ အသုံးပြုသည့်နေရာပေါ်တွင်မူတည်၍ အဓိပ္ပာယ်ပြောင်းလဲသွားသည်။ နာမ်ပုဒ်အတွင်းရှိနာမ်အား ထပ်မံအထူးပြုရန် လိင်ဝိဘတ်များအသုံးပြုခြင်းနှင့် ဝါကျခွဲတစ်ခုအတွင်းရှိ ရည်ညွှန်းသည့်အရာအား ဒုတိယအကြိမ်ထပ်မံ ဖော်ပြရန် ပြန်ညွှန်းသောနာမ်စားများ အသုံးပြုခြင်းတို့မှာ ဤဘာသာစကား၏ ထူးခြားသော အခြား သွင်ပြင်လက္ခဏာများဖြစ်သည်။ ထပ်မံသုတေသနပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နေသောအပိုင်းများမှာ၊ ကတ္တားပြ၊ ကံပြနှင့် အခြားနာမ်ပုဒ်ပြများ၊ ဝါကျခွဲအဆုံးသတ်ပြဝိဘတ်များပင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းအခြေအနေနှစ်ရပ်စလုံးတွင်၊ အဘယ့်ကြောင့် အချို့နေရာများတွင် ဝိဘတ်များကို ရွေးချယ်အသုံးပြု၍၊ အဘယ့်ကြောင့် အချို့နေရာများတွင်၊ ၎င်းတို့ကို လုံးဝချန်လှပ်ထားရသနည်းဟူသည့် အကြောင်းအရင်း အရင်းခံအသေးစိတ်ကိုမူ နားလည်သဘောပေါက်မှု မရှိသေးပေ။